به گزارش بورس فوری،در یادداشت قبل عنوان شد تفاوت فاحش قیمت کارخانه خودروها با بازار غیر رسمی شرایطی را رقم زده است که خریداران واقعی امکان دسترسی مستقیم برای خرید خودرو با قیمت مناسب را ندارند و خودروسازان نیز هیچ بهره‌ای از افزایش قیمت‌ها نمی‌برند. بزرگترین برنده این شرایط دلالان خودرو هستند که بر اساس تخمین‌ها سالانه بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان از محل اختلاف قیمت خرید و فروش خودرو در بازار سود کسب می‌کنند.
دلیل تفاوت قیمت خودرو در بازار و کارخانه چیست؟
به طور کلی دلیل تفاوت چشمگیر قیمت خودرو در بازار غیررسمی و کارخانه، که ریشه اصلی عدم تعادل در بازار خودرو ایران است به «کاهش عرضه» و «افزایش تقاضا» باز می‌گردد. از طرفی تولیدکنندگان خودرو به دلیل محدودیت‌های متعدد، عرضه خودرو را کاهش داده‌اند و تمایلی برای افزایش عرضه در قیمت‌های فعلی ندارند و از طرف دیگر تقاضای موجود در بازار برای خرید خودرو روندی صعودی داشته است.
کاهش عرضه از طرفی از مسائل فنی متأثر از تحریم‌ها، افزایش نرخ ارز و کمبود نقدینگی ناشی می‌شود و از طرف دیگر به فساد در شیوه فروش خودروسازان و به طور خاص پیش فروش بیشتر از میزان تولید در برخی ماه‌ها مرتبط است. از طرف دیگر در سمت تقاضا نیز دلایل متعددی همچون «افزایش تقاضای مصرفی با هدف گران نخریدن در آینده» و «حضور گسترده دلالان و سوداگران» موجب شده است میزان تقاضای خودرو به مراتب بیشتر از میزان طبیعی آن باشد و روند تقاضا افزایش یابد.
تشدید مشکلات بازار خودرو با فاصله گرفتن قیمت‌ها در بازار و کارخانه
نکته مهم در این زمینه اینکه وجود اختلاف قیمت خودروها بین بازار و کارخانه به نوعی مشکلات «کمبود عرضه» و «افزایش تقاضا» را تشدید می‌کند. این اختلاف قیمت از طرفی به افزایش انگیزه فساد در فرآیندهای فروش خودرو منجر می‌شود که محدودیت عرضه را درپی دارد و از طرف دیگر موجب می‌شود دلالان فرصت را برای کسب سودهای کلان فراهم ببینند و بیش از پیش به بازار خودرو هجوم آورند.
«عرضه منظم و کامل» لازمه تعیین قیمت عادلانه در بورس کالا
با توجه به توضیحات فوق رفع مشکلات بازار خودرو به طور خلاصه در «مدیریت تقاضا» و «منظم ساختن عرضه» نهفته است. یکی از مهم‌ترین راهکارهای تحقق این مهم نیز انحصاری کردن عرضه خودروهای صفر در بورس کالاست که به تازگی فرآیند آن آغاز شده است. تعیین قیمت خودرو در بازار و با سازوکار تقاطع‌گیری بین عرضه و تقاضا، همواره مورد توصیه بوده است و بورس کالا این شرایط را فراهم می‌کند.
اما شرط اساسی در کشف قیمت عادلانه خودرو در بورس کالا، عرضه منظم و کامل خودروها در این بستر است. در واقع چنانچه عرضه منظم و با برنامه خودرو از سوی خودروسازان برای پیش‌بینی پذیر کردن بازار خودرو و در نتیجه خروجی تقاضاهای سوداگرانه ضروری است. علاوه بر این لازم است به مرور خودرسازان ملزم شوند که تمامی محصولات یا دست کم بیش از ۹۰ درصد محصولات خود را از مسیر بورس کالا به فروش برسانند؛ چرا که در غیر اینصورت بورس کالا نمی‌تواند به عنوان مرجع اصلی تعیین قیمت از طریق تقاطع گیری بین عرضه و تقاضا مطرح شود و بازار غیر رسمی نیز همچنان وجود خواهد داشت.
نویسنده: میرهادی رهگشای