تأمین مالی جمعی؛ ابزاری نوین برای توسعه کسب‌وکارها در ایران

در نشست خبری اولین همایش ملی تامین مالی جمعی که صبح امروز، ۱۵ بهمن ماه، در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد، ضمن تشریح جزییات این همایش، ویژگی‌های سکوهای تامین مالی جمعی برای جذب نقدینگی و ارائه آن به صاحبان کسب و کارها و صنایع، اعلام شد.

در این نشست، دبیر کل سازمان ملی کارآفرینی ایران، با بیان اینکه این سازمان، به موجب قانون بهبود محیط کسب و کار در سال ۹۶ تشکیل شد، گفت: در حال حاضر بازار تامین مالی جمعی ایران شرایط خاصی دارد و مورد توجه قرار گرفته است. به خصوص آنکه بعد از سال ۹۹، به دلیل شرایط خاص اقتصاد ایران، تشدید تحریم‌ها و سخت گیری بانک مرکزی در اعطای تسهیلات به بخش خصوصی، این روش تامین مالی جهش قابل توجهی داشت.
امیرمحمد مهراد، افزود: از سال ۹۹ تاکنون بیش از هزار طرح از طریق تامین مالی جمعی، سرمایه مورد نیاز خود را تامین کرده‌اند و تا دی ماه امسال حجم کلی تامین مالی جمعی در کشور بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان بوده و بیش از ۵۰۰ شرکت از این طریق تامین مالی خود را انجام داده اند.
وی خاطرنشان کرد: تحریم ها و کنترل ترازنامه بانک مرکزی باعث شد معادل بیش از ۸۰ درصد طرح هایی که در ۱۴۰۱ تعریف شد امسال از این طریق تامین مالی شود. هم‌اکنون، ۳۹ سکوی تامین مالی امروز در بازار سرمایه مجوز فعالیت دارند و ۳۷ مورد از این سکوها فعال هستند. ۵ سکوی برتر در این حوزه نیز بیش از ۵۷ درصد تامین مالی جمعی بازار را بر عهده دارند.
مهراد تصریح کرد:میانگین نرخ سود در این سکوها از ۳۰ درصد در ابتدای راه اندازی تامین مالی جمعی، امروز به حدود ۴۰ درصد رسیده است. همچنین از ابتدا تاکنون استان های تهران، اصفهان و یزد استان های پیشتاز در این زمینه بوده اند.
وی با اشاره به برگزاری اولین همایش ملی تامین مالی جمعی، افزود: در تاریخ ۳۰ بهمن ماه امسال اولین همایش تامین مالی جمعی در کشور برگزار می شود که فرصت مناسبی برای اهالی بازار است.

تامین مالی چندساعته در کرادفاندینگ‌ها
در این نشست همچنین دبیر علمی اولین همایش ملی تامین مالی جمعی، اعلام کرد: در بررسی های مجموعه هایی مثل بانک‌جهانی، موضوع تامین مالی به عنوان اولین نیاز شرکت‌ها معرفی شده است. بیش از ۴۰ روش تامین مالی وجود دارد که به اقتضای نوع و ماهیت پروژه‌ها به کار گرفته می‌شود.
علیرضا دلیری افزود: واقعیت آن است که برخی ظرفیت‌ها به طور کامل وارد عرصه تامین مالی نشده اند. اما بسیاری بحث‌ها همچون کرادفاندینگ، روش‌های صندوق‌های سرمایه گذاری و cbc شکل گرفته و در بخش سرمایه گذاری کمک کننده بود. اما بخشی که در ابتدا بازار سرمایه را به نگرانی وا داشته بود تامین مالی جمعی بود.
وی با بیان اینکه در بحث ipo ها شرکت‌ها بزرگ اند و دارایی دارند اما در تامین مالی جمعی نگرانی وجود داشت، گفت: در حال حاضر ارقام جذب سرمایه در روش تامین مالی جمعی عددهای بالایی شده و نگرانی ها کاهش یافته است. این روش، روشی کوتاه و مفید برای تامین مالی است.
دلیری تصریح کرد: گاهی در کرادفاندینگ حتی در عرض چندساعت تامین مالی انجام می‌شود که بسیار جذاب است؛ حتی اگر نرخ بالاتری نسبت به بانک داشته باشد. با وجود تعریف سقف مجاز ۴۵ درصدی سود، شاهدیم که سقف‌ها به خوبی پر می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه لازم است حاکمیت این روش تامین مالی را تبیین و حمایت کند، خاطرنشان کرد: این همایش می‌تواند تامین مالی جمعی را به خوبی به جامعه معرفی کند. در این روش ۴ حوزه شامل تامین مالی از طریق بدهی ، سهام ، خیریه و پاداش وجود دارد. اما در کشور فقط تمرکز بر تامین مالی بدهی یا همان وام بوده است‌ . لازم است برای حوزه های دیگر نیز تبیین صورت گیرد.

فرصت‌ها و چالش تامین مالی جمعی
رییس کمیسیون تامین مالی کارآفرینی و رییس اولین همایش ملی تامین مالی جمعی نیز در این نشست خبری فرصت‌ها و چالش‌های تامین مالی جمعی را تشریح کرد.
محمد هادی موقعی، با بیان اینکه سازمان ملی کارآفرینی یک تشکل اقتصادی وابسته به اتاق بازرگانی ایران است که در حوزه زیست بوم کارآفرینی و نوآوری کشور فعالیت دارد و انجمن ها و تشکل های زیادی عضو آن هستند، افزود: نگاه تشکل های اقتصادی و نگاه اتاق های بازرگانی عمدتا بر بحث تنظیم گری، تسهیل فضای کسب و کار و فعالیت های اقتصادی، متمرکز است.
وی ادامه داد: اگر به این فضا به عنوان یک فضای تامین مالی جمعی نگاه کنیم، می بینیم با یک نظام جدید تامین مالی مواجه ایم که در کنار خود نهادهای با سابقه و صنایع مالی با سابقه را می بیند که رقابت و فعالیت در کنار آن‌ها شاید مشکل باشد.
موقعی افزود: زمانی که یک صنعت شکل می گیرد، نیازی به مکان یابی و جانمایی در فضای اقتصاد کشور دارد که در سرمایه گذاری‌های فیزیکی مثل پتروشیمی و صنایع فولاد این جانمایی در شکل انجام مطالعات گسترده برای تعیین بهترین مکان به منظور احداث مجتمع ها، انجام می‌شود. مکان یابی و جانمایی در خدمات، صنایع مالی و تامین مالی هم مصداق دارد. اینکه در کجای اقتصاد ما این نظام تامین مالی قرار خواهد گرفت، در کدام بازار شکل خواهد گرفت و مکانیزم های اجرایی آن به چه شکل خواهد بود؟ آیا می تواند در عین روان سازی تامین مالی، روشی ضد تورمی هم باشد؟ این‌ها موضوعات مهمی است.
وی تاکید کرد: باید به این سوال پاسخ داده شود که اگر می‌خواهیم مقررات اضافی را از یک صنعت مثل کرادفاندینگ حذف کنیم آیا این فعالیت‌ها می‌تواند ضدتورمی باشد و به توزیع عادلانه و فراگیر نقدینگی منجر شود. چالش این است که امروزه در کشور ما نقدینگی به دست همه نمی رسد.
وی خاطرنشان کرد: تجارب کشورهای موفق مانند هند و بنگلادش این بوده که منابع مالی زیادی به افرادی که می خواهند به خوبی از آن در حوزه صنعت و خدمات استفاده کنند، با سیستم های کراد فاندینگ درکنار بانک ها و بازارسرمایه از بازار جذب و به صنایع تزریق شده ست. همه این مکانیزم ها در پی جذب جریان نقدی از جامعه و توزیع آن است. این فرایند می تواند از یک نگاه یعنی از جهت جمع آوری نقدینگی و توزیع آن بین صاحبان کسب و کار، ارزشمند باشد و از جهت دیگر نگرانی هایی از بابت احتمال ایجاد فساد ایجاد کند. وظیفه ما این است که این نگرانی ها را برطرف کنیم و این بخش را به عنوان جریان سالم انتقال نقدینگی رقم بزنیم.

نگرانی‌های تامین مالی جمعی حل شود
رئیس هیات مدیره انجمن سرمایه گذاری خطر پذیر کشور، نیز در این نشست گفت: انجمن سرمایه گذاری خطر پذیر متشکل از نهادهایی است که کار تامین مالی در اکوسیستم دانش‌بنیان و فناوری و نوآوری را انجام می‌دهند.
محمد حسین سجادی نیری، با بیان اینکه، موانع موجود رگولاتوری و یا سایر موانع موجود همچون تعیین نرخ سود و ملاحظاتی همچون ضمانت ها و … از مشکلات تامین مالی جمعی است، افزود:توسعه این ابزار با رویکرد نوین انجام می‌شود. در حال حاضر ابزار تامین مالی جمعی فقط از نوع بدهی است و سایر حوزه ها کاربردی نشده اند.
وی خاطرنشان کرد: این نگرانی وجود دارد که چندی بعد وقتی نهادها رشد کردند، نهاد تنظیم‌گر وارد عمل شود و ایجاد مشکل کند؛ همچون مسائلی که برای صرافی های رمز ارز و … ایجاد شد.
سجادی نیری تصریح کرد: با توجه به این که این روش‌ها به عنوان یکی از ابزارهای تامین مالی در اکو سیستم در حال طرح است با چالش‌های مختلفی رو به رو هستیم که امید است در همایش برای این چالش‌ها چاره‌اندیشی شود.

فلسفه برگزاری همایش ملی تامین مالی جمعی
در این نشست همچنین، مشاور رییس سازمان ملی کارآفرینی ایران اعلام کرد: سازمان ملی کارآفرینی ایران، یک فدراسیون تشکل‌های زیست بوم کارآفرینی، فناوری، اقتصاد دیجیتال و دانش بنیان است.
محمدرضا راوند، خاطرنشان کرد: این سازمان، ۲۷ عضو با تنوع و تعدد مناسب از صنایع و کسب و کارها دارد؛ تشکل‌هایی مانند انجمن فین تک، هوش مصنوعی و.. . همچنین ۶ کمیسیون فعال در سازمان وجود دارد.
وی با تاکید بر اینکه اتاق بازرگانی ایران خاستگاه صاحبان صنعت و سرمایه است، تصریح کرد: با این وجود،معتقدیم که احتمالا کمتر از ۲ درصد از صاحبان صنعت با تامین مالی جمعی آشنا باشند. از سوی دیگر بخش اقتصادی مولد کشور بخش بزرگی است و ما با کمبود نقدینگی و تامین مالی در حوزه کارآفرینی و سرمایه گذاری صنعتی مواجه ایم. فلسفه برگزاری این همایش، آشنایی صاحبان صنعت با این ابزار است.
به گفته راوند، بیش از ۱۹۵ تشکل، صنعت و زنجیره کسب و کار در تمام رسته های اقتصادی و صنعتی در اتاق بازرگانی وجود دارد.
وی با بیان اینکه سرمایه گذاری صنعتی به شدت به آشنایی با مفهوم تامین مالی جمعی نیاز دارد، خاطرنشان کرد: تامین مالی جمعی برای گذار از سرمایه گذاری سنتی به سرمایه گذاری صنعتی است و نیاز به نوآوری در ابزارهای تامین مالی جمعی داریم.بسیاری از تشکل های اقتصادی از این همایش استقبال کردند و یکی از نقاط قوت آن این است که صاحبان صنعت هم سرمایه پذیر و هم سرمایه گذار هستند. بنابراین، این ابزار برای تجاری سازی طرح های دانش بنیان در صنایع می تواند بسیار راهبردی باشد.

تناسب ریسک و بازده در کرادفاندینگ
در پایان این نشست، همچنین، میثم دهقانی منش، دبیراولین همایش ملی تامین مالی جمعی، گفت: حوزه کرادفاندینگ به دلیل اینکه در دنیا هم موفق بوده و 114 میلیارد دلار تا ۲۰۲۳ تامین مالی کرده بود، در ایران هم مورد توجه قرار گرفت. خوشبختانه موفقیت آن‌ها با جمع آوری سرمایه‌های خرد مردم برای پروژه های تولیدی همراه بوده است.‌
دهقانی منش افزود: تأمین مالی جمعی یک طرح باید بتواند با مشارکت افراد بیشتری انجام شده، ریسک را کاهش داده و سریع انجام شود. در این حوزه بین ۴۰ تا ۴۵ درصد با ضمانت‌های مختلف تامین مالی انجام می‌شود وتناسب ریسک و بازده همواره وجود دارد.همچنین نرخ نکول نیز همواره کمتر بوده است.
وی با بیان اینکه ابزار تامین مالی جمعی در کشور ما می‌تواند موفق عمل کند، تصریح کرد: با توجه به شرایط موجود، بخش‌های تخصصی و صنعتی چندان با این ابزار آشنایی ندارند در حالی که مجوزهای لازم را از سازمان بورس دارد. به این نتیجه رسیدیم که بعد از گذشت حدود ۴ سال هنوز محفلی برای معرفی این ابزار تامین مالی نداشته ایم و سعی داریم دبیرخانه‌ای در اتاق ایران برای آن ایجاد کنیم .
دبیر همایش ملی تامین مالی جمعی گفت: در ۳۰ بهمن ماه، همایش برگزار خواهد شد و از مسئولان مربوطه همچون ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار، مسئولان و مقامات اقتصادی، اتاق بازرگانی و … برای شرکت در آن دعوت به عمل آمده است. در این همایش ۲ پنل تخصصی برگزار خواهد شد که در پنل اول فرصت‌ها و چالش‌های تامین‌مالی با حضور ۶ عضو مستقیم ذینفع مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
وی افزود: در پنل دوم هم چشم انداز و برنامه های پیش روی تامین مالی جمعی با مشارکت و حضور افراد متخصص و مسئول در این حوزه، به بحث و بررسی گذاشته خواهد شد.
گفتنی است این همایش در تاریخ ۳۰ بهمن ماه در اتاق بازرگانی ایران برگزار می‌شود. علاقه مندان می‌توانند از طریق وب سایت همایش به نشانی www.ncfconf.com و با کد تخفیف cfhamayesh20 برای حضور در همایش ثبت نام کنند.