به گزارش بورس فوری، در این مطلب قصد داریم تا به بررسی صنعت اوره بپردازیم و هر آنچه یک سهامدار صنعت اوره نیاز دارد در این مطلب گردآوری شده است.
معرفی اوره
اوره (CO (NH₂) ₂) یک ترکیب شیمیایی آلی بی رنگ، بی بو و کریستالی محلول در آب و اتانول است که به نام کاربامید شناخته می‌شود. به طور کلی با ترکیب آمونیاک با دی اکسید کربن (CO₂) تحت فشار بالا برای به دست آوردن گلوله‌ها یا کریستال‌های سفید جامد سنتز می‌شود. بر اساس گزارش فائو بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰، تولید سبزیجات ۶۵ درصد افزایش یافت در حالی که تولید میوه ۵۵ درصد افزایش یافت. بخش کشاورزی رو به رشد باعث ارتقای بازار اوره می‌شود.
برخی بازیگران صنعت اوره و کاربرد آن
برخی از بازیگران اصلی صنعت اوره عبارتند از: QAFCO، SABIC، OCI NV، Yara، KOCH، CF Industries Holdings Inc، Acron. پنج بازیگر برتر جهانی حدود ۲۰ درصد سهم دارند.
بر اساس کاربرد، بخش کشاورزی در حدود ۷۵ درصد از سهم درآمد را در سال ۲۰۲۲ به خود اختصاص داد و پس از آن بخش صنعت قرار می گیرد. کمبود خوراک پروتئینی و هزینه بالای مکمل پروتئین، اوره را به یک مکمل جایگزین برای خوراک دام تبدیل کرده است. انتظار میرود کاهش در دسترس بودن زمین‌های مرتعی و افزایش قیمت خوراک دام متعارف باعث رشد بخش خوراک دام شود. پیش‌بینی می‌شود که بخش سنتز شیمیایی نشان دهنده سریع‌ترین رشد در بازار باشد.
کاربرد‌های اوره عبارتند از ساخت سیال اگزوز دیزل، به عنوان عامل یخ زدایی، عامل ضد شعله، عامل بارورسازی ابرها، ماده مغذی پلانکتون در آزمایشات تغذیه اقیانوس، تقویت کننده حلالیت، منبع هیدروژن، جداسازی پارافین، و غیره.
بیش از ۹۰ درصد از تولید اوره در جهان به عنوان کود آزاد کننده نیتروژن استفاده می‌شود. کود‌های نیتروژن روشی مناسب برای افزایش عملکرد و سودآوری محصول، به ویژه در مناطق مرطوب هستند که به طور خاص به عنوان مکمل برای محصولات زراعی استفاده می شوند و عمدتاً در صنعت کشاورزی برای برداشت استفاده می شوند.
در نمودار زیر سهم هر یک از کاربرد‌های اوره مشاهده می‌شود. همان‌طور که دیده می‌شود، بیشترین سهم مربوط به کود نیتروژن‌دار است. استفاده بعنوان عامل تثبیت‌کننده در رده‌ی دوم قرار دارد.
روند تاریخی قیمت اوره از سال ۲۰۰۰
بررسی روند تاریخی نرخ اوره نشان می دهد که قیمت جهانی (دریای سیاه) در سال ۲۰۰۷ با رشد قیمت نفت تا ۱۳۳ دلار به اوج ۷۸۵ دلاری رسید. در ادامه در پی بحران اقتصادی ۲۰۰۸ و سقوط قیمت نفت، نرخ اوره تا ۲۴۰ دلار اصلاح شد. در سال ۲۰۱۱ با کاهش بحران و بازگشت تقاضا مجدد بازیابی شده و به ۵۱۳ دلار رسید. سپس تا سال ۲۰۱۶ روند نزولی ملایمی را با افزایش عرضه در چین و کاهش تقاضا دنبال کرد و به ۱۴۳ دلار افت داشت. با سیاست‌های سبز چین و افزایش تقاضای برزیل، در سال ۲۰۱۸ به ۳۰۶ دلار رسید و مجدد با شیوع کرونا تا ۲۰۲ دلار کاهش یافت. با احیای بازار پس از کرونا و جنگ روسیه و اوکراین و افزایش مجدد قیمت نفت، نرخ اوره در بازار‌های جهانی سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ دوران طلایی خود را سپری کرد و به پیک قیمتی ۹۲۵ دلار رسید. در ادامه با تغییر سیاست‌ها مجدد اصلاح قیمتی آن آغاز شده است و در ژوئن ۲۰۲۳ به محدوده ۲۸۸ دلار رسید. میانگین تاریخی آن از سال ۱۹۹۳ معادل ۲۴۰ دلار در واحد تن است. به طور کلی نرخ اوره با نفت، گاز طبیعی، زغال سنگ و قیمت غذا همبستگی قابل توجهی دارد.
در نمودار زیر، روند تغییرات نرخ اوره گرانول فوب خاورمیانه و cfr برزیل بر اساس هفته‌نامه آرگوس از سپتامبر ۲۰۲۲ تا ۱۰ اوت ۲۰۲۳ بر حسب دلار در واحد تن قابل مشاهده است.
عوامل موثر بر آینده‌ی بازار اوره، فرصت‌ها و تهدید‌ها
استفاده از اوره درجه صنعتی در ساخت و ساز‌های سازگار با محیط زیست احتمالاً فرصت‌هایی را برای بازار در سال‌های آینده ایجاد می کند. منطقه آسیا و اقیانوسیه بیشترین سهم بازار را به خود اختصاص داده‌اند و پس از آن‌ها آمریکای شمالی قرار دارد. انتظار میرود منطقه آسیا و اقیانوسیه در سال‌های آتی همچنان بر بازار تسلط داشته باشد. با این حال، خاورمیانه و آفریقا به احتمال زیاد شاهد بالاترین رشد مرکب (CAGR) خواهند بود. منطقه آسیا و اقیانوسیه در حال حاضر به کود‌های نیتروژن دار وابسته‌اند. مدیریت ضعیف تغذیه، کاهش حاصلخیزی خاک، کمبود نهاده‌های مکمل و سیستم‌های بازاریابی و توزیع ضعیف، برخی از نگرانی‌های بخش کشاورزی آسیا و اقیانوسیه است. صرف نظر از این، تقاضا برای کود نیتروژنی همچنان احتمالاً در چند سال آینده بر بازار کود در منطقه تسلط خواهد داشت، که احتمالاً باعث افزایش مصرف بازار اوره خواهد شد. کشاورزی منبع اصلی امرار معاش در سراسر جهان است. کشور‌هایی مانند هند و ایالات متحده، شاهد رشد مثبت در بخش کشاورزی هستند. از این رو، انتظار میرود تقاضا برای آمونیاک بازار را در سال‌های آتی هدایت کند. افزایش استفاده از اوره در درمان‌های پزشکی مختلف مانند همودیالیز برای حذف مایعات اضافی و مواد زائد از خون بیماران مبتلا به نارسایی کلیه به ارتقای بازار کمک میکند. استفاده رو به رشد اوره در ساخت دارو‌ها و پماد‌های پزشکی برای درمان بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس، اگزما و پینه تأثیر مثبتی بر بازار دارد. گسترش صنعت کشاورزی، همراه با افزایش استفاده از اوره به عنوان کود و افزودنی خوراک دام، در درجه اول بازار جهانی اوره را هدایت میکند.
پیشرفت‌های تکنولوژیکی یک روند کلیدی است که در بازار اوره محبوبیت پیدا کرده است. بازیگران عمده بازار تلاش خود را بر روی ایجاد محصولات جدیدتر متمرکز می‌کنند. محصولات اوره آهسته‌رهش نیتروژن را در مدت زمان طولانی تری آزاد می‌کنند و کارایی جذب نیتروژن توسط گیاهان را بهبود می‌بخشند. اوره عمده‌ترین کود مورد استفاده در کشاورزی به صورت جداگانه و همچنین در ترکیب با سایر کود‌ها است. این موضوع منجر به افزایش هزینه‌های ورودی برای کشاورزی و افزایش انتشار آمونیاک و دی اکسید کربن شده است. آمونیاک آزاد شده در هنگام استفاده برای سلامت انسان و همچنین اکوسیستم مضر است و دی‌اکسید‌کربن یک گاز گلخانه‌ای قوی است. این امر باعث شده است که دولت‌های مختلف در سراسر جهان انواع مختلفی از شیوه‌های کشاورزی جایگزین مانند کشاورزی ارگانیک و کشاورزی طبیعی را ترویج کنند. به عنوان مثال، دولت هند در حال ترویج انواع مختلف سیستم‌های کشاورزی بدون مواد شیمیایی تحت طرح اختصاصی Paramparagat Krishi Vikas Yojana (PKVY) است. چنین ابتکاراتی از سوی مصرف کنندگان عمده ممکن است مانع رشد بازار شود.
اروپا به طور قابل توجهی اوره را از آسیا و خاورمیانه وارد می کند. انتظار میرود با حمایت از قوانین سخت‌گیرانه، پیشرفت‌های فناوری در این محصول باعث کاهش انتشار کربن و همچنین کاهش هزینه‌های ورودی شود. پیش‌بینی می‌شود آمریکای شمالی در آینده صنعت اوره، بازاری در حال رشد باشد. رشد در این منطقه عمدتاً به دلیل تقاضای بیشتر برای کشاورزی و همچنین افزایش تقاضا برای کاربرد‌های صنعتی است. علی‌رغم وجود مواد خام کافی، آمریکای لاتین بخش قابل توجهی از کل نیاز خود را وارد می کند. به عنوان مثال، در فوریه ۲۰۲۲، دولت برزیل با شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران قراردادی را برای سه برابر کردن محموله‌های خود از ایران برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده در این کشور امضا کرد. خاورمیانه به دلیل حضور تولیدکنندگان بزرگ در این منطقه یکی از تولیدکنندگان کلیدی است. افزایش تقاضا از سوی کشاورزی وجود دارد و مواد خام با قیمت‌های نسبتاً پایین‌تر در دسترس است. این امر منجر به گسترش و ایجاد امکانات جدید تولیدی در منطقه شده است.
چشم‌انداز صنعت اوره (کوتاه‌مدت)
میزان تقاضا برای خرید اوره در ماه ژوئیه به دلیل کاهش عرضه اوره در بازار بیشتر از قبل بوده و باعث بالا رفتن قیمت اوره شد. پیش‌بینی می‌شود در ماه اوت بازار اوره ثبات بیشتری داشته باشد. شاخص‌های اصلی اوره در نیمه دوم سال صعودی خواهد بود، ولی بعید است که قیمت‌ها به حدی برسد که بتواند پاسخگوی هزینه‌های تولید در اروپا باشد. بالاترین قیمت‌های اوره برای صادرات نهایتاً ۳۵۰ دلار در هر تن خواهد بود در حالی که هزینه تولید بر اساس قیمت گاز در اروپا حداقل ۴۰۰ دلار در هر تن خواهد بود. آرگوس پیش‌بینی میکند که در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ با افزایش تقاضا در بازار عرضه کاهش یابد. با افزایش قیمت گاز برخی واحد‌های تولیدی اروپا تعطیل خواهند شد و جهت جبران تقاضا، نیاز به واردات است و این موضوع میتواند افزایش نرخ اوره را در پی داشته باشد. پیش‌بینی می‌شود در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ قیمت گاز در مرکز فروش گاز TTF در اروپا به حدود ۱۷ دلار در هر میلیون BTU برسد و قیمت اوره تا سال ۲۰۲۴ در حدود ۳۰۰ تا ۳۲۵ دلار در هر تن باقی بماند.
تعرفه‌های واردات اوره و آمونیاک پس از یک تعلیق شش ماهه از ۱۷ ژوئن دوباره به اجرا درآمد. اما گزارش کلیدی کمیسیون اروپا در مورد تأثیر تعلیق همچنان در حال بررسی است، به این معنی که اتحادیه اروپا میتواند دوباره به تعلیق اقدام کند. تحمیل مجدد عوارض به این معنی است که پس از شش ماه گذشته که شاهد هجوم اوره و آمونیاک از منابع غیرمعمولی بودیم، احتمال بازگشت به جریان‌های تجاری سنتی وجود دارد. نرخ استاندارد ۵.۵ درصدی واردات آمونیاک و ۶.۵ درصدی برای واردات اوره پس از پایان تعلیق در ۱۷ ژوئن دوباره برقرار است.
قیمت گاز در اروپا به پایین‌ترین سطح خود در نزدیک به دو سال گذشته رسیده است و در اوایل ژوئن در مرکز TTF هلند به ۷-۸ دلار در هر میلیون Btu رسیده است. این موضوع تولیدکنندگان اروپایی را بر آن داشته است که قیمت کود نیترات را برای تشویق تقاضای کشاورزان کاهش دهند. اوره چینی بار دیگر با قیمت‌های رقابتی عرضه می‌شود. کمبود تقاضای داخلی به این معنی است که تولیدکنندگان چینی علاقه بیشتری به صادرات دارند و زمان لازم برای بازرسی محموله‌ها کاهش یافته است. پیشنهاد‌ها به ۲۸۰-۳۰۰ دلار در هر تن فوب کاهش یافته است که فروش کوتاه مدت را در جنوب شرقی آسیا و خاور دور تشویق می کند. افزایش عرضه چینی‌ها به دلیل قطعی نیروگاه ها، در دسترس بودن کمتر از مالزی و برونئی را جبران می کند.
در حال حاضر تولید اوره در چین با نرخ سالانه حدود ۵۸ میلیون تن در حال اجرا است، که نشان می‌دهد باید در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ صادرات قابل‌توجهی وجود داشته باشد. نرخ‌های پایین‌تر حمل‌ونقل در حال حاضر به نفع تأمین‌کنندگان است. قیمت غلات در سطوح نسبتاً بالایی باقی می‌ماند و به طور کلی از تقاضا برای اوره حمایت می کند، اما قیمت ذرت و گندم در هفته‌های اخیر کاهش یافته است و این ممکن است منجر به کندی خرید کشاورزان شود. اوره امروزه به دلیل محتوای نیتروژن بالا (۴۶%) و ذخیره سازی، حمل و نقل و کاربرد آسان‌تر نسبت به سایر محصولات کودی مشتق شده، غالب است. با این حال، در زمینه آینده پایدار برای سیستم‌های انرژی و کشاورزی، اوره دارای این مضرات است که تولید آن به CO₂ نیاز دارد که بعد از ورود به خاک از طریق هیدرولیز آزاد می‌شود.
چشم‌انداز صنعت اوره (بلندمدت)
بر مبنای تحلیل Chemanalyst، بازار اوره در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است و در ۲۰۲۲ به ۱۸۰ میلیون تن رسیده است و پیش‌بینی می‌شود با نرخ رشد ثابت ۴.۱ درصد تا سال ۲۰۳۲ به ۲۷۰ میلیون تن مطابق نمودار زیر برسد.
در مطالعه‌ای دیگر که توسط گروه Mordor Intelligence انجام شده است، انتظار میرود اندازه بازار جهانی اوره درجه صنعتی از ۱۸۸.۴۹ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ به ۲۰۶.۱۸ میلیون تن تا سال ۲۰۲۸ افزایش یابد که در دوره پیش‌بینی (۲۰۲۳-۲۰۲۸)، نرخ رشد مرکب (CAGR)، ۱.۸۱% بود. بخش کشاورزی در آمریکای لاتین و کارائیب شاهد رشد قابل توجهی در گذشته نزدیک بوده است. بر اساس گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، انتظار میرود تولیدات کشاورزی و شیلات طی دوره پیش‌بینی ۱۷ درصد رشد کند که حدود ۵۳ درصد از این رشد ناشی از افزایش تولید محصولات زراعی باشد.
به گزارش پترونیان، طی ۵ سال آینده شاهد تعادل در عرضه و تقاضای اوره خواهیم بود. اوره یکی از معدود محصولاتی است که طرف عرضه بر تقاضا چیره نیست. در طرف تقاضا شاهد رشد ۲۳.۶ میلیون تنی هستیم. در همین حال در طرف عرضه شاهد رشد ۲۴ میلیون تنی هستیم. نکته مهم، اینکه چینی‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران بازار اوره، با خارج کردن حدود ۱۸ میلیون تن اوره از مدار تولید نقش بسیار بااهمیتی در تعادل بخشیدن به عرضه تقاضا داشته و دارند. واحد‌های جدیدی که طی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ به مدار آمده و می‌آیند، کمتر از نصف ظرفیتی خواهد بود که طی سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ به مدار تولید آمده اند. گزارش گروه Business Research Company، پیش‌بینی میکند آمریکای جنوبی سریع‌ترین منطقه در حال رشد در سال‌های آتی باشد.
بر طبق گزارش Fortune Business Insights، اندازه بازار جهانی اوره ۱۰۷.۲۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ ارزش‌گذاری شد و پیش‌بینی می‌شود که از ۱۲۹.۵۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ به ۱۵۰.۶۱ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۹ مشابه نمودار زیر افزایش یابد که نرخ رشد مرکب، ۲.۲ درصد در طول دوره پیش‌بینی است.
همچنین به گزارش Precedence Reserarch که برآوردی مشابه مطالعه‌ی قبل دارد، اندازه بازار جهانی اوره در سال ۲۰۲۲ به ۱۳۱.۵۴ میلیارد دلار رسید و انتظار میرود تا سال ۲۰۳۲ از حدود ۱۶۰.۷۸ میلیارد دلار فراتر رود و در دوره پیش‌بینی‌شده از ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۲ با نرخ رشد مرکب ۲.۰۳ درصد رشد کند.
صنعت اوره در بازار سرمایه
پنج شرکت که در زمینه صنعت اوره در بازار سرمایه فعال هستند عبارتند از: پتروشیمی پردیس (شپدیس)، پتروشیمی شیراز (شیراز)، کود شیمیایی اوره لردگان (شلرد)، صنایع پتروشیمی کرمانشاه (کرماشا) و پتروشیمی خراسان (خراسان). در جدول زیر مشخصات این شرکت‌ها آورده شده است.
در حال حاضر این صنعت در کشورمان با خطراتی مواجه شده است. مهم‌ترین موضوع روز، افزایش نرخ گاز سوخت و گاز خوراک است. از تابستان ۱۴۰۲ با افزایش نرخ گاز خوراک صنعت پتروشیمی از ۵۰۰۰ تومان به ۷۰۰۰ تومان و گاز سوخت از ۲۰۰۰ تومان به ۴۰۰۰ تومان، و همچنین افت نرخ جهانی اوره که از سال گذشته با شیب شدیدی آغاز شد، سوددهی شرکت‌های این صنعت با چالش جدی مواجه شده است. همچنین تکرار این روند و افزایش هر ساله‌ی نرخ گاز، امکان تعیین عوارض بر صادرات اوره و تعطیلی واحد‌ها در طی سال به دلیل کمبود گاز، جزو ریسک‌های مهم این صنعت است. با توجه به اینکه اوره جزو صنایع ارزآور در کشور مطرح است، دولت باید توجه ویژه‌ای به قوانینی که بر آن وضع می‌شود داشته باشد تا شرکت‌ها کماکان در مدار تولید قرار داشته باشند و سوددهی آن‌ها با مشکلات جدی روبرو نشود.
تحلیل سود نماد‌های اوره‌ساز بازار سرمایه
در این بخش تخمین سود ۴ شرکت فعال بازار اصلی بورس که در زمینه صنعت اوره فعالیت دارند برای سال تقویمی منتهی به اسفند ۱۴۰۲ آورده شده است. مفروضاتی که در این تحلیل در نظر گرفته شده است مشابه زیر است:
- نرخ دلار نیمایی: ۴۰۰ هزار ریال
- نرخ فروش اوره صادراتی شپدیس: ۳۰۰ دلار
- نرخ فروش اوره صادراتی کرماشا: ۳۴۰ دلار
- نرخ فروش اوره صادراتی شیراز: ۳۷۰ دلار بر تن
- نرخ فروش اوره صادراتی خراسان: ۳۹۰ دلار بر تن
- گاز خوراک: ۷۰ هزار ریال بر متر مکعب
- گاز سوخت: ۴۰ هزار ریال بر متر مکعب
- تورم: ۴۰ درصد
- رشد دستمزد: ۳۰ درصد
با مفروضات در نظر گرفته‌شده، برای سال تقویمی منتهی به اسفند ۱۴۰۲، سود شپدیس معادل ۲۴،۹۴۸ ریال، کرماشا ۲،۵۶۱ ریال، شیراز ۵،۲۴۷ ریال و خراسان ۱۷،۹۵۵ ریال به‌دست می‌آید.
با ۱۰ درصد تغییر در نرخ گاز خوراک و نرخ گاز سوخت از نرخ مصوب جدید، سود شرکت پتروشیمی پردیس حدود ۶ درصد، پتروشیمی کرمانشاه حدود ۷ درصد، پتروشیمی شیراز حدود ۸ درصد و سود پتروشیمی خراسان حدود ۵ درصد تغییر میکند.
با افزایش ۱۰ درصد نرخ فروش صادراتی اوره، سود شرکت‌های ذکر شده به‌ترتیب ۱۴ درصد، ۱۹ درصد، ۱۶ درصد و ۱۳ درصد افزایش می‌یابد.
نکات تحلیل:
- نرخ اوره بر اساس نوع و قیمت فروش هر شرکت و نظر تحلیلگران از چشم انداز بازار اوره متفاوت در نظر گرفته شده است.
- با توجه به اینکه سال مالی شپدیس، منتهی به شهریور ماه است، جهت مقایسه پذیر بودن، سال مالی این نماد مانند سایر نماد‌های گروه، اسفند ماه فرض شده تا بتوان بصورت یکسان تاثیر متغیر‌ها را بر سودآوری نماد‌های این گروه بررسی کرد.
- تخمین سود بر اساس نرخ و مفروضات متفاوت مد نظر تحلیلگران صورت گرفته است. برای حذف این عامل در بخش بعد به بررسی پارامتر‌ها به هدف حذف تفاوت در مفروضات پرداخته شده است.
تحلیل حساسیت نمادها به پارامتر‌های اساسی
در این قسمت برای ۴ نمادی که در بخش قبل سود آن‌ها مورد تحلیل قرار گرفت، حساسیت سود به متغیر‌های کلیدی که در حال حاضر مورد بحث هستند بررسی خواهد شد. پارامتر‌های مورد نظر عبارتند از: نرخ گاز خوراک، نرخ گاز سوخت و نرخ دلاری اوره.
طبق جدول زیر، با فرض اینکه نرخ گاز سوخت معادل ۴۰ درصدِ نرخ گاز خوراک باشد و مبدأ نرخ گاز خوراک و گاز سوخت مانند سال گذشته ۵۰ هزار ریال و ۲۰ هزار ریال در نظر گرفته شود، به ازای هر ۱۰ درصد تغییر در این ۲ نرخ (با نرخ اوره ۲۶۰ تا ۴۲۰ دلاری)، بصورت میانگین سود شرکت‌ها ۲.۷ تا ۴.۹ درصد کاهش پیدا میکند. با توجه به اینکه در حال حاضر نرخ گاز خوراک خارج از فرمول و بصورت ثابت در نظر گرفته شده است، کاهش قیمت اوره باعث بالا ماندن بهای تمام شده می‌شود و سود شرکت‌ها را بیشتر کاهش خواهد داد.
در جدول زیر سود شرکت‌ها بر اساس نرخ گاز خوراک و گاز سوخت سال گذشته و سال جدید، در نرخ‌های متفاوت اوره بررسی شده و نشان می‌دهد که در سناریو‌های متفاوت با در نظر گرفتن نرخ اوره ۲۶۰ تا ۴۲۰ دلار، سود شرکت‌ها امکان افت ۱۳ تا ۳۶ درصدی دارد.
منبع: نبض بورس